Luật sư tư vấn về thừa kế theo pháp luật

Lời mở đầu

Thừa kế là sự chuyển giao tài sản hay còn gọi là di sản từ người đã chết (sau đây xin được gọi là người để lại thừa kế) sang cho người còn sống. Hiện nay, thừa kế có thể được thực hiện thông qua hai con đường đó là thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Khác với thừa kế theo di chúc, việc thừa kế theo pháp luật không phụ thuộc vào ý chí định đoạt của người để lại thừa kế. Nói cách khác, pháp luật vẫn luôn tôn trọng quyền tự định đoạt tài sản của chủ thể kể cả khi sự định đoạt này hướng tới tương lai và tại thời điểm chuyển giao quyền sở hữu tài sản người định đoạt đã chấm dứt tư cách chủ thể. Trừ trường hợp người để lại di sản không thể hiện ý chí định đoạt hoặc việc thể hiện ý chí đó trái với quy định pháp luật hoặc không thể thực hiện được thì mới cần tiến hành chia thừa kế theo pháp luật.

Tại bài viết này, Luật sư ThinkSmart sẽ tư vấn cho Quý khách về các vấn đề liên quan đến thừa kế theo pháp luật.

Giải thích thuật ngữ

Thừa kế theo pháp luật là gì?

Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.

Hàng thừa kế là gì?

Hàng thừa kế gồm những người có quan hệ thân thích và huyết thống đối với người để lại thừa kế. Tùy vào mối quan hệ thân thích, những người thừa kế theo pháp luật của người chết sẽ được chia thành các hàng thừa kế khác nhau. Hiện nay, quy định pháp luật hiện hành đang chia người thừa kế theo pháp luật thành 03 hàng thừa kế dựa trên mối quan hệ với người để lại thừa kế.

Di sản là gì?

Di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác.

Tổng quan về thừa kế theo pháp luật

Để có thể thực hiện việc tiến hành hành chia thừa kế theo pháp luật và giải quyết tranh chấp phát sinh từ hoạt động chia thừa kế theo pháp luật, mời quý khách tham khảo những nội dung sau đây:

Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

Thừa kế theo pháp luật có thể được áp dụng trong các trường hợp sau đây:

Không có di chúc hoặc có di chúc nhưng không định đoạt đối với một phần di sản thì phần di sản đó được chia thừa kế theo pháp luật;
Có di chúc nhưng không hợp pháp thì phần di sản liên quan đến toàn bộ hoặc một phần di chúc không hợp pháp sẽ được chia thừa kế theo pháp luật;
Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; Cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại tại thời điểm mở thừa kế;
Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản;
Phần di sản có liên quan đến người được hưởng thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc nhưng không còn tồn tại tại thời điểm mở thừa kế.

Người thừa kế theo pháp luật

Những người thừa kế theo pháp luật được chia thành các hàng thừa kế sau đây:

Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người để lại di sản thừa kế;
Hàng thừa kế thứ hai bao gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người để lại di sản; cháu ruột của người để lại di sản khi người để lại di sản là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
Hàng thừa kế thứ ba bao gồm: cụ nội, cụ ngoại của người để lại di sản; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người để lại di sản; cháu ruột của người để lại di sản mà người để lại di sản là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người để lại di sản mà người để lại di sản là cụ nội, cụ ngoại;
Lưu ý: Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người thừa kế ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu những người thừa kế ở hàng thừa kế trước đó đã chết hết hoặc không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản.
Ngoài ra, con nuôi và cha mẹ nuôi; con riêng và cha dượng, mẹ kế nếu có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau cũng sẽ được hưởng thừa kế theo pháp luật.

Thời điểm và địa điểm mở thừa kế

Thời điểm mở thừa kế là thời điểm mà người để lại di sản chết. Trong trường hợp tòa án tuyên bố một người đã chết thì thời điểm mở thừa kế là thời điểm tòa án tuyên bố một người đã chết. Việc xác định thời điểm mở thừa kế rất quan trọng trong việc chia thừa kế nói chung và chia thừa kế theo pháp luật nói riêng. Bởi lẽ, nó là căn cứ để xác định thời điểm phát sinh các quyền và nghĩa vụ liên quan đến thừa kế và là căn cứ để xác định thời hiệu thừa kế.

Địa điểm mở thừa kế là nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản. Trong trường hợp không xác định được nơi cư trú cuối cùng thì địa điểm mở thừa kế là nơi có toàn bộ di sản hoặc nơi có phần lớn di sản.

Từ chối nhận di sản

Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản trừ trường hợp việc từ chối đó nhằm trốn trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản với người khác. Ví dụ như từ chối nhận di sản để không phải tiến hành trả nợ cho bên thứ ba với lý do không có tài sản để thực hiện nghĩa vụ trả nợ.

Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản.

Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.

Người không được quyền hưởng di sản

Những người sau đây không được quyền hưởng di sản:

Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm hại nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người để lại di sản;
Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản;
Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền được hưởng;
Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc, giả mạo di chúc, hủy di chúc nhằm để được hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản.

Trình tự, thủ tục chia thừa kế theo pháp luật khi không có tranh chấp

Việc phân chia di sản thừa kế theo pháp luật được quy định cụ thể tại Luật Công chứng. Theo đó, những người thừa kế theo pháp luật có thể thực hiện việc nhận thừa kế thông qua Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế hoặc Văn bản khai nhận di sản thừa kế.

Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế

Những người thừa kế theo pháp luật có quyền yêu cầu công chứng Văn bản thỏa thuận phân chia thừa kế. Trong đó, người thừa kế có thể tặng cho toàn bộ hoặc một phần di sản mà mình được hưởng cho người thừa kế khác;

Văn bản khai nhận di sản thừa kế

Người duy nhất được hưởng di sản theo pháp luật hoăc những người cùng được hưởng di sản theo pháp luật nhưng thỏa thuận không phân chia di sản đó có quyền yêu cầu công chứng Văn bản khai nhận thừa kế.

Khi đó, để nhận thừa kế theo pháp luật, người được hưởng phải thực hiện thủ tục công chứng một trong hai loại Văn bản này. Dưới đây sẽ đề cập đến thủ tục công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng hai loại Văn bản nêu trên. Cụ thể:

Bước 1: Chuẩn bị giấy tờ

Phiếu yêu cầu công chứng;
Giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng;
Giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết…
Dự thảo Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế hoặc Văn bản khai nhận di sản thừa kế (nếu có);
Các giấy tờ nhân thân như chứng minh nhân dân, căn cước công dân hoặc hộ chiếu hoặc sổ hộ khẩu, sổ tạm trú… của người thừa kế;
Các giấy tờ về tài sản như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đăng ký xe ô tô…
Sau khi nộp đủ giấy tờ, hồ sơ, Công chứng viên sẽ xem xét, kiểm tra. Nếu đầy đủ thì sẽ tiếp nhận, thụ lý và ghi vào sổ công chứng. Ngược lại nếu hồ sơ không đầy đủ thì người thừa kế sẽ được hướng dẫn và yêu cầu bổ sung. Nếu không có cơ sở giải quyết thì giải thích và từ chối tiếp nhận.

Bước 2: Niêm yết công khai

Việc niêm yết phải được tiến hành tại trụ sở của Ủy ban nhân dân cấp xã, phường, thị trấn nơi thường trú cuối cùng của người để lại di sản với các nội dung như họ, tên người để lại di sản, người nhận thừa kế, quan hệ giữa người để lại di sản và người thừa kế, danh mục di sản thừa kế…
Thời gian niêm yết là 15 ngày.

Bước 3: Ký công chứng và trả kết quả

Sau khi nhận được kết quả niêm yết không có khiếu nại, tố cáo, tổ chức hành nghề công chứng sẽ hướng dẫn người thừa kế ký Văn bản khai nhận di sản hoặc Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế.
Sau đó, Công chứng viên yêu cầu người thừa kế xuất trình bản chính các giấy tờ, hồ sơ đã nêu ở trên để kiểm tra, đối chiếu trước khi ký xác nhận vào lời chứng và từng trang của văn bản.
Khi hoàn tất hồ sơ, tổ chức hành nghề công chứng sẽ tiến hành thu phí, thù lao công chứng và trả lại bản chính của Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế hoặc Văn bản khai nhận di sản thừa kế cho người thừa kế.

Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp liên quan đến thừa kế theo pháp luật

Các phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng

Thương lượng, hòa giải
Giải quyết thông qua Tòa án

Hồ sơ giải quyết tranh chấp phát sinh từ hoạt động chia thừa kế theo pháp luật

Đơn khởi kiện (trong trường hợp giải quyết tranh chấp trong tố tụng)
Giấy chứng minh, căn cước công dân, hộ khẩu của người khởi kiện (bản sao công chứng) nếu người khởi kiện là cá nhân
Giấy chứng tử của người để lại thừa kế
Các tài liệu chứng cứ chứng minh mối quan hệ với người để lại thừa kế như: Giấy khai sinh, Sổ hộ khẩu,….
Các tài liệu, chứng cứ liên quan đến di sản. Ví dụ như: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản khác gắn liền với đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản đối với động sản phải đăng ký,…
Các tài liệu, chứng cứ khác liên quan đến yêu cầu khởi kiện

Trình tự giải quyết tranh chấp thông qua thương lượng, hòa giải

Tiến hành tự thương lượng giữa các bên tranh chấp
Tiến hành giải quyết tranh chấp thông qua bên thứ ba

Trình tự, thủ tục giải quyết thông qua Tòa án

Xác định và lựa chọn tòa án có thẩm quyền giải quyết dựa trên các cơ sở: nơi cư trú của người để lại di sản, nơi có di sản,….
Nộp hồ sơ khởi kiện gồm: Đơn khởi kiện và các tài liệu kèm theo Tòa án nhân dân có thẩm quyền và thông báo về việc khởi kiện cho bị đơn
Tòa án kiểm tra đơn khởi kiện và trong trường hợp không cần sửa chữa bổ sung thì ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí sau khi nhận đơn khởi kiện cùng hồ sơ hợp lệ
Người khởi kiện nộp tiền tạm ứng án phí tại chi cục thi hành án tương ứng và nộp lại biên lai tạm ứng án phí cho Tòa án
Thẩm phán ra quyết định thụ lý đơn khởi kiện và thông báo về việc bị kiện cho bị đơn
Bị đơn nộp đơn trình bày ý kiến về yêu cầu khởi kiện và đơn phản tố (nếu có)
Tiến hành thủ tục hòa giải tại tòa án
Chuẩn bị xét xử
Xét xử sơ thẩm
Kháng cáo (nếu có)
Xét xử phúc thẩm (nếu có)

Dịch vụ luật sư tư vấn, đại diện thực hiện các công việc liên quan đến thừa kế theo di chúc

Nội dung công việc

Trong quá trình Quý khách tự thực hiện nếu có khó khăn, vướng mắc, đội ngũ Luật sư, nhân sự của ThinkSmart luôn sẵn sàng tư vấn, hỗ trợ Quý khách. Khi kết nối với ThinkSmart, Quý khách sẽ được cung cấp dịch vụ Luật sư tư vấn về thủ tục nhận thừa kế theo pháp luật và giải quyết tranh chấp phát sinh từ hoạt động chia thừa kế theo pháp luật, với các nội dung cụ thể sau đây:

Nhận tư vấn định hướng miễn phí: ThinkSmart giúp Quý khách xác định các vấn đề pháp lý liên quan đến vụ việc và tư vấn sơ bộ mang tính định hướng giải quyết vụ việc ví dụ như: xác định khối di sản, xác định hàng thừa kế, xác định thời điểm mở thừa kế,…
Nhận tư vấn chuyên sâu: Luật sư ThinkSmart phân tích pháp lý, đưa ra các phương án giải quyết vấn đề, đồng thời phân tích các ưu điểm – nhược điểm của từng phương án đó. Điều này giúp Quý khách có cái nhìn tổng thể và khách quan nhất về kết quả dự kiến đạt được.
Tư vấn để giúp Quý khách chủ động quyết định phương án giải quyết.
Soạn thảo, rà soát tính pháp lý của Văn bản thỏa thuận phân chia thừa kế hoặc Văn bản khai nhận thừa kế
Đại diện cho Quý khách tham gia thương, lượng, đàm phán với các đồng thừa kế khác về bên thứ ba có liên quan.
Đại diện cho Quý khách làm việc với các cá nhân, cơ quan có thẩm quyền trong quá trình giải quyết vụ việc.
ThinkSmart xây dựng hồ sơ, soạn thảo đơn, văn bản và gửi đến các cá nhân, tổ chức, cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
ThinkSmart tham gia bảo vệ quyền lợi cho Quý khách trong quá trình tố tụng với tư cách luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hoặc đại diện theo ủy quyền của Quý khách trong vụ việc

Các gói dịch vụ

Dựa trên nhu cầu của bản thân, Quý khách có thể lựa chọn 1 trong 04 gói dịch vụ như sau:

Gói 1: Luật sư tư vấn:
Tư vấn các quy định của pháp luật cụ thể về nội dung và thủ tục chia thừa kế theo pháp luật để cung cấp cho khách hàng các thông tin pháp lý cần thiết để đảm bảo tốt nhất quyền lợi cho khách hàng theo quy định pháp luật.
Gói 2: Luật sư tư vấn và xây dựng, soạn thảo hồ sơ, văn bản: Quý khách sẽ nhận được các dịch vụ tư vấn như Gói 1 kèm theo sự tham gia xây dựng, soạn thảo, rà soát, thẩm định về pháp lý đối với các Văn bản phát sinh trong quá trình chia và nhận thừa kế theo pháp luật
Gói 3: Luật sư tư vấn và đại diện ngoài tố tụng: Ngoài việc cung cấp các dịch vụ như gói 1 và gói 2 nêu trên, ThinkSmart sẽ cử nhân sự trực tiếp đại diện cho Quý khách tham làm việc với các bên có liên quan theo phương án đã được Quý khách thông qua trừ những công việc bắt buộc phải có sự hiện diện của Quý khách theo luật định, ThinkSmart sẽ cử nhân sự đồng hành cùng Quý khách.
Gói 4: Luật sư tư vấn và đại diện trong tố tụng: Ngoài việc cung cấp các dịch vụ như gói 1 và gói 2 nêu trên, ThinkSmart sẽ cử Luật sư tham gia bảo vệ hoặc cử nhân sự trực tiếp đại diện cho Quý khách tham làm việc với cơ quan tiến hành tố tụng trong toàn bộ quá trình giải quyết vụ án theo phương án đã được Quý khách thông qua. Trừ những công việc bắt buộc phải có sự hiện diện của Quý khách theo luật định, ThinkSmart sẽ cử nhân sự đồng hành cùng Quý khách.

Cách thức kết nối

Để nhận tư vấn về hợp đồng và giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng, Quý khách có thể dễ dàng kết nối với ThinkSmart thông qua 1 trong 3 cách thức sau đây:

YÊU CẦU LUẬT SƯ TƯ VẤN

Nguyên tắc hoạt động

Trong suốt quá trình cung cấp dịch vụ pháp lý cho Quý khách nói riêng và quá trình hoạt động nghề nghiệp nói chung, ThinkSmart cam kết tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc sau đây:

i. Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật.

ii. Tuân theo Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam.

iii. Độc lập, trung thực, tôn trọng sự thật khách quan.

iv. Bảo mật thông tin Khách hàng.

v. Sử dụng các biện pháp hợp pháp để bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng.

vi. Chịu trách nhiệm trước pháp luật về hoạt động nghề nghiệp luật sư.

Lời kết

Trên đây là nội dung tư vấn của Công ty luật ThinkSmart về hợp đồng và giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng. Trân trọng cảm ơn Quý khách đã quan tâm và tin dùng dịch vụ pháp lý của ThinkSmart. Mong rằng ý kiến chia sẻ của Luật sư ThinkSmart sẽ giúp ích cho Quý khách trong việc đưa ra quyết định giải quyết vấn đề nêu trên. Trân trọng./.